Kunstenaars in de coulissen: De poppenmakers
donderdag 29 sep. 2022
Alexine Jeurissen
In recensies of bij het publiek krijgen ze nauwelijks aandacht, maar neem hen weg en je theatervoorstelling wordt naakt gespeeld, valt zonder licht of gaat niet eens door. In ‘Kunstenaars in de coulissen’ geven we het woord aan de tovenaars in de schaduw van het grote podium. In deze editie: de poppenmakers!
Poppenmaker Alain is van vele markten thuis. Vorig jaar maakte hij nog veertig maskers voor een adaptatie van Orwells ‘Animal Farm’, maar daarnaast houdt hij zich voornamelijk bezig met het uitdenken en uitwerken van poppen. Hij spreekt vol liefde over zijn ambacht.
Heb je ooit bewust gekozen voor het beroep van poppenmaker?
“Bepaalde zaken overkomen je. Toen ik erg jong was, volgde ik samen met mijn vrouw een cursus bij een van mijn buurvrouwen, Greta Bruggeman. Ze is een marionettenspeelster en had een aanzienlijke positie bij de Union International de la Marionnette (de internationale vereniging voor poppenspelers en liefhebbers van het poppentheater, red.). Tijdens de cursus werd ik oprecht geraakt. De kracht van het object viel me onmiddellijk op en het intrigeerde mij. Het heeft me dan ook nooit meer losgelaten.”
Wat vind je juist zo leuk aan poppentheater?
“Het is een heel veelzijdige theatervorm. Een voorstelling kan vooral verhalend zijn, maar het kan even goed louter beeldend zijn. Het is een ontzettend boeiend universum waar je telkens kan kiezen tussen verschillende objecten, verhaaltypes, soorten theater of soorten poppen. Je kan kiezen of je traditioneel gaat spelen, of om juist heel vernieuwend op te treden. Elke keuze ligt vrij letterlijk in je eigen handen en dat is boeiend en uitdagend.”
Welk materiaal gebruik je vooral om poppen te maken?
“Ik kies door mijn ervaring voor het artisanale werken met hout, maar alles kan en alles mag. Houtsnijwerk vraagt natuurlijk een serieuze behendigheid. Ik denk de poppen dan ook altijd eerst uit vooraleer ik overga tot het snijwerk. Naast hout, zijn er nog allerlei andere materialen die je kan gebruiken. Je kan werken met thermoplastic, papier of foam. Het is altijd een zoekwerk, je eigen grenzen aftoetsen en durven verleggen.”
Waarom vind je het beroep zo plezierig of bijzonder?
“De magie die een pop teweegbrengt, dat is altijd mijn trigger. Hoe je de pop tot leven kan brengen, hoe je het publiek kan meeslepen, met of zonder woorden, dat zijn vragen die me blijven boeien. Poppenmaken blijft voor mij een en al verwondering en bewondering.”
In 2023 viert het Koninklijk Poppentoneel Festival zijn zeventigjarige bestaan. Christine en haar man Wim zijn al volop bezig met het uitwerken van hun jubileumjaar. Een uitgelezen kans om even met Christine te spreken over het theater en hun poppen.
Hoe ben je terechtgekomen in de wereld van het poppenmaken?
“Het was geen bewuste keuze, maar eerder een vanzelfsprekendheid. In 1979 leerde ik mijn man kennen, een telg van de vermaarde poppenspelersfamilie De Wispelaere van het Koninklijk Poppentoneel Festival. Via mijn schoonouders leerde ik zo de kunst van het poppenmaken. Doordat ik al artistiek was aangelegd, verliep die opleiding vrij soepel. Ik leerde de kneepjes van het vak en later ontwikkelde ik ook mijn eigen stijl.”
Als je de opdracht krijgt om een pop te maken, wat moet je dan allemaal doen?
“Het is belangrijk om op voorhand een goede studie uit te voeren. Komt je pop uit een andere tijdsperiode, dan moet je natuurlijk ook kleren zoeken die daarbij passen. En wanneer je bijvoorbeeld een pop moet maken die een bestaande persoon moet voorstellen, is het noodzakelijk om die persoon in verschillende poses of houdingen te bestuderen. Je moet met andere woorden een zo volledig mogelijk beeld hebben van wie je verbeeldt. Dat kan natuurlijk nog beter als je die persoon in levenden lijve kan ontmoeten. Helaas is dat uitzonderlijk en moet ik vaak met foto’s werken, maar dat lukt dan ook wel.”
“Wij hebben ook een groot arsenaal aan soorten materiaal zoals stof, karton en hout. We sparen verschillende materialen, zodat we een grote voorraad hebben. We werken ook met veel recuperatiemateriaal, waardoor de kosten erg laag zijn en we objecten of materialen een tweede leven kunnen geven."
"In tegenstelling tot vele andere poppentheaters, werken we niet met hout, maar boetseren we onze poppenhoofden. De lichamen bestaan uit houten blokjes waartussen we stof plaatsen, zodat de soepelheid van de pop en diens gewrichten behouden blijven.”
Welke soorten poppen maken jullie allemaal?
“Voor ons Poppentoneel Festival gebruiken we de typische Gentse stangpop, waarbij een ijzeren draad door de kop heen gaat. Als we voor het Poppentoneel Festival een stuk maken, kan daar natuurlijk evengoed een draadpop of sokpop bij komen, wanneer er bijvoorbeeld een spook of slang nodig is.”
“Daarnaast maken we ook handpoppen voor Wimpies Poppentheater. De beweging van de poppen is uiteraard anders per soort pop. Een handpop wordt langs onder bewogen, terwijl we stangpoppen of marionetten via de bovenkant besturen.”
Heb je voor het maken van poppen een speciaal talent nodig of zou iedereen het kunnen?
“Ik ben ervan overtuigd dat je een artistieke ziel moet hebben. Je kan alle technieken aanleren, maar aanleg of fantasie is onontbeerlijk. Als ik bijvoorbeeld naar de lucht kijk, dan zie ik geen wolken, maar gezichten of vormen. Niet iedereen is zo en dat is zeker niet verkeerd, maar daarom denk ik dat het niet voor iedereen is weggelegd om poppen te maken. Het is een kunst apart!”
