Betty Bouckaert staat al 51 jaar op de planken. Ze startte in 1971 als achttienjarige bij Theater De Doorbraak in Oudenaarde. In Gent vertolkt ze tegenwoordig haar voornaamste komische rollen bij de Compagnie van de Leute in de Minardschouwburg, onder de regie van Wim De Puydt en producent Jan De Raedt.
“Humor valt of staat met één woord, of zelfs een klemtoon.” - Betty Bouckaert
Danny Geldof speelde zijn eerste rol in 1980, en heeft al 42 theaterjaren op de teller staan in de Westhoek. Zijn debuut maakte hij in de Ieperse revue, waar hij 30 jaar de stotterende Tjeppen speelde, een rol die nu nog nazindert. Tien jaar speelde hij bij het semi-professioneel Flor Barbry Reizend Volkstheater voor Frans-Vlaanderen. Daar deed hij veel ervaring op met ernstige en komische rollen in de weekendvoorstellingen van november tot maart, goed voor 33 voorstellingen en 9.000 toeschouwers. Danny was ook te zien in het Boezings Amateurtheater en het Iepers Comedy Theater.
Danny: “Verder speelden we nogal eens theater voor de derde leeftijd. Dan trokken we naar Zandhoven om te zorgen voor animatie in de vorm van sketches, en tijdens de namiddagen traden we op voor de zieken van de CM. Dat kroop in mijn kleren!
Moet je om een komedie te spelen harder werken dan bij een tragedie?
Danny: “Ook al moet je ‘de mensen vermaken’, komedie is een ernstige zaak. Je moet hard werken door voldoende te repeteren. Of je nu de hoofdrol speelt of een figurant bent, je grappige rol moet je altijd serieus nemen. Om een publiek te vermaken, heb je discipline en inspanning nodig.”
Betty: “Komedie is inderdaad niet te onderschatten, want het is echt niet eenvoudig om mensen te doen lachen. De professionele sector heeft pas later ontdekt dat mensen zich ook willen ontspannen en programmeert naar mijn gevoel tegenwoordig meer en meer komedies. Er wordt minder op neergekeken, omdat mensen beter beseffen hoe moeilijk het is om dat goed te brengen.”
Waarom denken jullie dat mensen naar jullie komedies komen kijken?
Betty: “Mensen komen het huis uit om zich te ontspannen en een fijne avond door te brengen. Er moet dus wel een komische noot zijn. De mensen amuseren zich zeker als ze zichzelf herkennen in de personages of de situaties op het podium. Als acteur mag je niet boven het publiek staan en het is ook belangrijk om contact te zoeken.”
Danny: “De oorlog in Oekraïne, corona, hoe duur het leven is geworden… Met alles wat er vandaag in de wereld gebeurt, snakken mensen naar humor, hebben ze nood aan ontspanning. Komedie is daar het beste antwoord op!”
Hoe krijg je een publiek op sleeptouw?
Betty: “Je kan de toeschouwers meeslepen door je volledig te geven. Vooral de timing moet perfect zijn. Je moet daarvoor ook goed kunnen inspelen op je medeacteurs, op de juiste momenten de juiste dingen zeggen, en zo samen het publiek bereiken. De regisseur geeft de acteur materiaal om mee te werken, en zelf voeg je er als acteur iets van je eigen identiteit en speelstijl aan toe. En uiteraard moet je het stuk goed kennen. Ja, het heeft iets heel fragiels, zo’n komisch stuk. Humor valt of staat met één woord, of zelfs een klemtoon.”
Danny: “Als acteur moet je bij de première aandachtig volgen waar en wanneer de mensen lachen, of gelachen hebben, en je moet die momenten blijven nastreven. Iedere voorstelling is anders. Mensen lachen op hetzelfde moment soms wat minder, of net nog méér. En als ze niet lachen? Dan denk ik: ‘Dat zullen wel stille genieters zijn’!” (lacht)
“Overdrijven is een belangrijke valkuil.” - Danny Geldof
Is het vervelend als mensen lachen op een ander moment dan je het verwacht?
Betty: “Niet per se. Elk stuk is anders, en zelfs elke voorstelling van hetzelfde stuk is anders. Ik ben een enkele keer op het podium door een strandzetel gezakt. Dat was niet de bedoeling, maar het gebeurde wel en het publiek vond het hilarisch.”
“In een andere productie was ik een jonge maagd, die opgesloten zat in een toren, en die de aandacht moest trekken van een ridder op zijn paard. Van de regisseur moest ik mijn beha over de helm van die ridder gooien zodat hij mij zou opmerken. De eerste keer dat dat lukte, was pas tijdens de dertigste voorstelling! Maar dan was het gelach echt oorverdovend. Als zoiets gebeurt, is dat geweldig!”
Moet je aanleg of talent hebben om komedie te spelen?
Danny: “Komiek zijn kan je niet leren op de toneelschool, dat is volgens mij een talent dat je meekrijgt met je geboorte. Net zoals een komiek koppeke, dat kan het publiek warm maken! (lacht) Het zit in je, of het zit niet in je. Ik gun alle acteurs succes, maar niet iedereen heeft aanleg voor komische rollen.”
“Op het podium durven sommige acteurs al snel eens te overdrijven. Ik heb jaren een stotteraar gespeeld. Daarbij kon ik heel gemakkelijk in overdrive gaan, maar dat is gevaarlijk. Ik moest opletten dat het stotteren op de juiste momenten gebeurde, en niet zomaar om de haverklap. De clou moet in opbouw zitten en mag niet overdreven zijn, want anders valt de mop in het water.”
Betty: “Hetzelfde geldt voor een acteur die bijvoorbeeld een homo speelt.”
Danny: “Juist. Je moet doseren. En je ook aan je tekst houden, in de plaats van te veel te improviseren om grappig uit de hoek te komen.”
Betty: “En er is nog een valkuil. Als je er door de routine in een reeks voorstellingen niet meer met je gedachten bij bent, dan loop je ook nog eens het risico om door de tekst te vallen. Dat kan een komisch stuk echt neerhalen. Je moet telkens spelen alsof het première is en tot de laatste voorstelling moet je nog bij de pinken blijven. De mensen moeten in jou willen geloven, je moet er staan. Alleen zo kan het publiek je aanvaarden. ‘Ze moeten op uw muilke kunnen kijken”, zeggen ze in Gent!” (lacht)
“Streektaal sluit beter aan bij de volkse aard van de komedie.” - Betty Bouckaert
Welke personages blijven jullie bij?
Betty: “Ik herken mij het beste in de personages en de theaterstukken van Jeroen Maes. Daarin komen oudere actrices ook regelmatig aan bod, wat in andere stukken weleens tegenvalt…”
Danny: “Het stuk ‘Zwijg Kleine’ van Fitzgerald Kusz heette bij ons ‘De Communiefeeste’. Daarin heb ik een kind van 12 jaar gespeeld, en als 58-jarige was dat niet gemakkelijk. Maar het lukte aardig dankzij mijn komiek koppeke, een kostuumpje met korte broek en witte sokken, met daarbovenop nog een pruikje.”
Betty: “Als komische acteur moet je je soms belachelijk durven maken! Zo is dat.”
Nog een taalvraag om af te sluiten. Veel komedies worden gespeeld in de streektaal. Hoe belangrijk zijn dialecten in komische stukken?
Betty: “Streektaal sluit beter aan bij de volksaard van een komedie en ook bij de taal van het grootste deel van het publiek.”
Danny: “Alleen spreken de kinderen of kleinkinderen die streektaal minder en minder. We moeten het dialect zowaar promoten en in ere houden, want in deze tijd is het een artefact, een stuk cultuur op het toneel. Terwijl komische stukken in het Algemeen Nederlands bijlange niet zo sappig zijn als in het dialect.”
Betty: “Maar de humor van Neil Simon, Alan Ayckbourn en Georges Feydeau is anders. Dan is het allicht wél beter om over te stappen op de standaardtaal. Zoals ik al zei… Elk stuk is anders!”
door Bernard Soenens
Beelden: (c) Sien Verstraeten