De Revue. Pluimen? Plezier!
Het ene theatergezelschap speelt liever komedies waarbij acteurs voluit improviseren terwijl het andere het eerder bij de grote tragedies houdt. Het lijkt alsof er een repertoire aan populaire spelvormen bestaat waar elk gezelschap naar hartenlust in grabbelt. Maar wat met groots opgezette spektakels, georkestreerde muziek, sketches en dans? Kortom, wat met de revue? Die blijft vaak bestoft en antiek onderaan de grabbelton liggen, zo lijkt het wel. Maar niets is minder waar, want wat blijkt? Dat af en toe nog enkele handen naar het lotje van de revue grijpen. En wanneer ze dat doen, volgt er zeker en vast vuurwerk!
Het moet gezegd worden; wanneer men peilt naar de betekenis van een revue komen de pluimen meteen uit de lucht gedwarreld. Grote trappen met vuurwerk en halfnaakte vrouwen worden op de scène gerold en een dikke man in zwart pak vertelt je in een zwaar dialect dat de show zal beginnen. Wie weet valt hij zelfs een beetje over zijn woorden. De adjectieven oubollig, gedateerd en weinig verrassend komen bij de revue spontaan op de voorgrond. Sommigen spreken zelfs over een uitstervend ras. De revue als de dinosaurus van de theatervormen. Maar is de revue wel degelijk zo voorspelbaar en zeldzaam als de meeste mensen denken? Wanneer we door hedendaagse programmaboekjes struinen, kunnen we het tegendeel stellen.
De revue is lang niet zo ouderwets als we zouden vermoeden. Veel gezelschappen, zowel in het professionele als het amateurcircuit, gaan nog steeds de uitdaging aan om er een op poten te zetten. En vaak zien we dezelfde reden naar de voorgrond treden, namelijk het plezier dat de gezelschappen het publiek gunnen. Bij 'Voor God en den Evenmensch', het Hamse gezelschap, was dat naast hun 125-jarige jubileum, ook één van de redenen om hun REVUE 125 op de scene te zetten. En dat deden ze zoals ze het gewoon waren; in het echt Hams. We spraken met regisseur Annelies De Wolf, die de revue van het prille begin heeft zien groeien tot de populaire en grootse productie die ze is geworden. Tijd voor enkele cijfers, dus. REVUE 125 telde 20 volwassenen, 5 kinderen, 3 muzikanten, 2 schminksters, 1 naaister, 5 mensen in de technische ploeg en het gehele bestuur dat instond voor logistiek en PR. Deze gigantische ploeg speelde een totaal van tien voorstellingen. En deze waren allemaal uitverkocht. Zeg nu nog eens dat de revue uitsterft. De vereniging benaderde De Wolf met de vraag om een feestelijke revue te regisseren. In combinatie met deze vraag kreeg ze 135 pagina’s geselecteerd tekstmateriaal uit de archieven van de vereniging in de handen gestopt waarop ze zich kon uitleven. Het resultaat moest een echte revue worden waarin zowel oude als nieuwe leden van de vereniging zich zouden herkennen. De ideale jubileumvoorstelling, zeg maar.
Maar waarom gebeurt dit net met een revue en niet, pakweg, in een voorstelling waar jong en oud rechtstreeks met elkaar op de scène staan? De Wolf weet ons het antwoord te geven: “Met een revue kun je alle kanten uit. Van dolkomisch tot slapstick en van tragikomedie over tragedie naar pure pathetiek, die zo nodig weer heel komisch kan uitvallen. Zo krijgt het heterogene publiek altijd wel iets wat het leuk en interessant vindt”. Wel kozen De Wolf en co. nog steeds voor een revue in de traditionele vorm van het woord: tekstfragmenten afgewisseld met muzikale intermezzo’s, en dat allemaal in het Hams. Niet alleen is dat traditie voor de vereniging, maar het zorgt ook voor plezier bij het publiek. Want laat ons eerlijk zijn, niets is fijner dan luisteren naar een sappig dialect. En wanneer je een revue, waar plezier voor het publiek voorop staat, mengt met het luisteren naar vette klanken, is de kans op een komische voltreffer groot. Zo vertelt ook De Wolf: “Voor de rest blijft de revue een goed concept om een publiek tevreden naar huis te sturen. Of achteraf een pintje te blijven drinken.”
Ook in het professionele circuit staat het plezier voorop, al is het terrein er wel diverser. Naast de traditionele revue gaat het genre actief op zoek naar verbreding en experiment. Maar in die zoektocht probeert het wel te vertrekken vanuit het bekende raamwerk van de revue. Revue Ravage van Tom Lanoye uit 2015 is zo'n voorbeeld van hoe professionals zich uitsloven om de publieke opinie over de revue te veranderen. Binnen de genregrenzen herschikt deze voorstelling de essentiële kenmerken van de revue, zodat het kan uitdagen en tegelijk trouw blijft aan de revue. Zo maakt de spetterende afwisseling van muziek en sketches plaats voor een meer eenduidige verhaallijn, over een politicus die na een overdreven langgerekte carrière eindelijk afscheid moet nemen. Een politieke satire dus, doorspekt met muziek. Revue Ravage slaat in het revuelandschap een eigentijdse weg in waarbij het lichte vertier niet meer de alleenheerschappij wordt toebedeeld. Mét boodschap en een ontwapenende eenvoud in het decor in tegenstelling tot grote trappen en spetterend vuurwerk. Zonder duizenden acteurs om het publiek te entertainen. En ook: zonder het dialect, dat naar de achtergrond verbannen wordt. Hetzelfde is het geval bij de meest bekende revue van Vlaanderen; de Winterrevue van Stany Crets. Het dialect verdwijnt er stilaan, maar aan de hoofdzaak wordt niet geraakt. De nobele visie die een revue nastreeft, het vermaak van het publiek, blijft behouden.
Conclusie: de revue opzij schuiven als een plat gesproken persiflage op de werkelijkheid zou diezelfde werkelijkheid oneer aandoen. Vele professionele acteurs maken er nog steeds hun missie van om de revue de plaats te geven die het verdient, tussen de grote komedies en de tragedies. Ook het amateurtheater blijft hierin niet achter. Of het nu gaat om de voortzetting van eeuwenoude tradities of de verkenning van een genre dat velen als oubollig bestempelen maar waarop ook moderne theatertechnieken toegepast worden; de revue is zeker niet aan het verdwijnen. Het blijft een theatervorm die iedereen kan bekoren door zijn veelzijdigheid en nobele missie. Want laat ons eerlijk zijn, wie houdt er niet van gelukkig een zaal te verlaten? We mogen de pluimen en choreografen dus niet zomaar van scene vegen en waarschuwen best iedereen die het tegendeel tracht te bewijzen: de revue is still alive and kicking!
NIELS NIJS
