Leescomités aller steden verenigt u (en liefst digitaal)
Dat de coronacrisis ons leesplezier stimuleert, blijkt een goede zaak voor de theatertekst. In de Theaterbib van OPENDOEK worden teksten massaal gedigitaliseerd, en dus zien ook online leescomités het licht. Wat is zo’n comité precies? Bieden online leesgroepen een waardig alternatief?
“En waar heeft u mijn bewerkingen gevonden?” vraagt regisseur Dirk Tanghe op Facebook aan een enthousiaste theatermaker. “Jouw theaterversies vind ik allemaal in de digitale Theaterbib van OPENDOEK”, antwoordt die, “een baken van troost en hoop in barre coronatijden.”
Weinig instanties hebben zoveel aan leesbevordering gedaan als de coronacrisis. Onze theaterbeleving stond dan wel op een laag pitje, maar van een boek of tekst konden we nog wél genieten. En dat was welkom: literaire fictie voert ons weg van hier en dwingt ons tot omkijken. Ze verruimt ons denken en helpt om aspecten van ons eigen leven in perspectief te zetten. Dankzij fictie voelen we ons minder alleen en ontwikkelen we meer empathie voor personages en hun problemen.
Bij gebrek aan theater profiteert ook de theatertekst van onze vrijgekomen vrije tijd. Dat merk je onder meer aan de vele online leesgroepen die her en der opduiken. Ook OPENDOEK zag een opmerkelijke stijging aan digitale ontleningen van theaterstukken. “Tussen 16 maart, de dag waarop onze bibliotheek haar deuren sloot, en 19 mei werden 2100 teksten digitaal ontleend”, bevestigt Bastiaan Malcorps, die bij OPENDOEK de Theaterbib coördineert. “Vandaag worden we nog altijd overstelpt met vragen. Onze prognose voor de toekomst is dus zeker positief.”
Als gevolg van de coronacrisis kende ook het aantal digitale leescomités een stijging. “Van de 99 huidige comités zijn er 28 bijgekomen tijdens de eerste twee maanden van de coronacrisis. Die komen als geroepen, want met de geldende beperkingen is het wel erg omslachtig geworden om boeken en brochures aan elkaar door te geven. Zo ontdekken gezelschappen nu massaal de digitale mogelijkheden.”
Ruggengraat van theatergroep
Waarin schuilt de waarde van zo’n leescomité? Hoe organiseer je zo’n comité het best? Peter Mertens is lid van het artistiek comité bij KTg Uilenspiegel uit Diest en benadrukt hoe belangrijk de rol van zo’n leescomité is bij de stukkeuze. “De acteur kiest liefst een stuk waarin een goede rol voor hem of haar zit. De regisseur prefereert een stuk waarbij hij zich theatraal kan uitleven. De productieleider verkiest iets wat scenografisch de moeite loont. Met een gevarieerd leescomité kun je ervoor zorgen dat er een stuk op tafel komt waarmee iedereen instemt.”
“Ons comité is de ruggengraat van de vereniging, die na grondige evaluatie bepaalt wat er op de affiche komt. Op regelmatige tijdstippen komen we samen om te beslissen welke stukken op de reservelijst komen. Dat is een soort wachtkamer, waar theaterteksten blijven staan tot we een geschikte regisseur en cast gevonden hebben. Deel uitmaken van een leescomité is echter niet te onderschatten. Velen voelen zich geroepen maar weinigen blijken in staat om het vol te houden. Ervaring in lezen, tekstanalyse, inzicht en fantasie zijn toch wel een vereiste om je steentje te kunnen bijdragen.”
Ook bij het Zwevegems Teater neemt het leescomité een cruciale positie in, vertelt Magda Callens. “Iedereen heeft jarenlange ervaring als acteur of regisseur. Onze mensen gaan zelf ook veel theater kijken om frisse ideeën op te doen. Andere leden van het gezelschap mogen echter ook voorstellen doen.” Maar meestal zijn het toch de regisseurs die een stuk op de agenda plaatsen. “Het is vaak op basis daarvan dat ons comité volle bak gaat lezen, om dan samen met de regisseur een stuk te kiezen. Daarbij houden we ook rekening met de beschikbaarheid van acteurs en variatie in het genre.”
Hoe vitaal is digitaal?
Schakelen die doorwinterde leescomités in coronatijden volop over naar het digitale aanbod? “De digitalisering van de Theaterbib van OPENDOEK wordt zeker toegejuicht”, zegt Peter Mertens. “We ontlenen meer en meer digitaal omdat dat sneller gaat en minder omslachtig is. Ons leescomité is er enorm enthousiast over. Hopelijk wordt de digitale collectie bij de bib nog verder uitgebreid. Nu zijn we verplicht toch nog enkele brochures fysiek te bestellen omdat ze niet digitaal voorhanden zijn.”
Bastiaan Malcorps hoopt dat veel andere groepen het voorbeeld van KTg Uilenspiegel volgen. “Het enthousiasme sterkt ons alvast om zoveel mogelijk exemplaren ter beschikking te stellen.” Op 19 mei, de dag waarop ons gesprek plaatsvindt, kan je via OPENDOEK al 3100 teksten opvragen. “En er is nog groeimarge: alleen al in de eerste twee maanden van de lockdown hebben we 800 teksten toegevoegd aan onze databank.”
Ook Magda Callens van het Zwevegems Teater ziet op termijn mogelijkheden in een digitaal leescomité. “Uiteraard grasduinen we graag in de grote collectie van de Theaterbib. Maar voorlopig ontlenen wij nog niet digitaal omdat we denken dat onze keuzes niet voorradig zijn.”
Bastiaan Malcorps stelt ons gerust: “Als mensen teksten suggereren die nog niet voorhanden zijn, proberen we die zeker te digitaliseren. Naar de tekst ‘Quarantaine’ van Natali Broods was bijvoorbeeld nog nooit zoveel vraag als nu. De lezers laten zich inspireren door de omstandigheden, en daar hebben wij zeker oren naar.”
Edith Vande Schoor
“In de eerste twee maanden van de coronacrisis zagen 28 digitale leescomités het licht. Logisch, want met de maatregelen is boeken doorgeven erg omslachtig” Bastiaan Malcorps, Theaterbib OPENDOEK
