Niels Nijs:
“Je spieren zouden breken na een inspanning zonder opwarming. Hoe kun je verwachten dat je geest dat niet doet als je hem twintig keer plooit tijdens een voorstelling?”
In Het Pleidooi bezingt een redacteur van OPENDOEK-magazine een theatergebruik of -tekst die volgens hem of haar dringend vanonder het stof gehaald mag worden. Niels Nijs bepleit de opwarming.
Een atleet doet het. Een muzikant doet het. Zelfs de planeet doet het: opwarmen. Opwarmen is dé garantie voor goede prestaties. Elise Mertens schuift niet zomaar in een spreidstand. Waarom blijft ze dan zo onderbelicht in een sport die naast fysieke ook nog eens mentale inspanning vergt? Waarom komt de opwarming niet van de grond in het amateurtheater? Ik probeer u te overtuigen van het tegendeel.
Ik schets even mijn eerste repetitie bij Teater De Schizo’s. Sigur Rós klonk oorverdovend door het lokaal, ik was gaan neerliggen met de ogen gesloten en de regisseur riep: “Word herboren. Kom los van jezelf! Ga op zoek naar de grote emoties!”. We stonden recht als voor het eerst en maakten tabula rasa van onszelf. Mijn eerste opwarming vond plaats in lichte paniek, zeker toen daarna iedereen energiek ging dansen en ik me stond te vergapen als een kleine jongen in een zoo vol emotionele hyperactieve apen. Het leek een uitdrijving, waarbij iedereen de ziel uit zijn lijf danste om deze over te leveren aan de regisseur. De muziek stopte en iedereen begon zwetend en hijgend aan de repetitie.
Het leek me vreemd om een repetitie doodmoe te starten. En dan nog eens al dat zweverig gedoe? Ik was niet verkocht. Maar nu, na jaren opwarmen houdt het wél steek. En dit is waarom: theater is herboren worden. In een ander lichaam. Het is je eigen lichaam herontdekken en verkennen hoe dat beweegt als jouw personage. En daar kunnen je eigen grenzen in de weg gaan zitten. Het lichaam gaat op automatische piloot spelen. De oplossing? Maak het moe. Dans de ziel uit je lijf en zwier het los. De barrières zullen vanzelf wegvallen. Ga even liggen, doe een bodyscan (de regisseur horen zeggen: “Voel hoe je billen de grond kussen” doet me nog steeds gniffelen, geef ik toe) en kom helemaal in het reine met je nieuwe lichaam.
Voor je geest hetzelfde. Wanneer je voor die ene scène in het tweede bedrijf even diep wil gaan, zou je geest kunnen protesteren. Maar mentale hekkens schermen de plaatsen af waarop vaak de interessantste zaken verborgen liggen, zoals de inspiratie voor een personage. Hoe omzeil je die begrenzing? Inderdaad, vermoeien en opwarmen. Slechte dag gehad op het werk of net ruzie gemaakt? Dans de gedachten uit je hoofd, en geef jezelf over aan totale mentale stilte. Ga op zoek naar de kern van je gevoelens via inleefopdrachten en ga op ontdekking in je eigen hoofd. Wie weet waar het je heen leidt.
Zonder pathetisch over te willen komen: theater is sporten. Mentaal en fysiek. En dat gaat niet zonder opwarming. De spier van een sporter zou breken na een inspanning zonder opwarming. Hoe kun je dan verwachten dat je geest dat niet doet als je hem twintig keer plooit tijdens een voorstelling? Hoe kun je je lichaam anderhalf uur voor andermans ogen laten bewegen, zonder het eerst losgegooid te hebben? Dus, lieve mensen, ga en warm jullie lijven en geesten op. Voor een repetitie, een voorstelling of zelfs een eerste lezing. Wie weet hoe je lichaam reageert. Of waar je geest heen gaat. En wie weet, heel misschien, verwarm je zo de harten van de toeschouwers.
Niels Nijs